De verkeersboetes voor 2019 zijn bekendgemaakt. Wat is hiervan het gevolg op de verkeersveiligheid?

De verkeersboetes worden in 2019 wederom verhoogd. Den Haag heeft deze verhoging voor 2019 vastgesteld op basis van een verwachte inflatiecorrectie van +1,7 procent. Hierdoor zullen de boetebedragen dus stijgen. Leiden hoge verkeersboetes echter wel tot verbeteringen in de verkeersveiligheid? Of is het alleen een middel om de staatskas te spekken?

De inflatiecorrectie voor 2019 betreft 1,7 procent. Deze correctie is ook doorberekend in de verkeersboetes voor 2019 en dit betekent dus dat de boetebedragen met dit bedrag worden verhoogd. Hieronder staan de belangrijkste aandachtspunten op een rijtje (1):

Voor het overschrijden van de maximumsnelheid gelden verschillende boetebedragen, afhankelijk van of je binnen of buiten de bebouwde kom rijdt en of er wegwerkzaamheden zijn. De doorberekende inflatiecorrectie betekent dat de boetes voor snelheidsoverschrijdingen ongeveer 1 tot 7 euro hoger liggen ten opzichte van vorig jaar. Zie tabel 1 voor een overzicht van de nieuwe boetes voor snelheidsovertredingen.

De boetes voor de overige verkeershandelingen zijn ook gestegen. De boetebedragen die in 2018 tot 100 euro waren, zijn gestegen met 5 euro en de bedragen hoger dan 100 euro zijn in 2019 met 10 euro gestegen.

De meetcorrectie blijft hetzelfde als in 2018. Dat betekent dat de meetcorrecties van 3km bij snelheden onder de 100km/u en 4km bij snelheden daarboven gehandhaafd blijven. Ditzelfde geldt voor het feit dat je 4km te hard moet rijden voor je een bekeuring krijgt, met uitzondering van de trajecten waar 130 km/u is toegestaan, waar een overtreding van 1 km al bekeurd wordt. De meetcorrectie gaat hier nog wel van af.

Het bedrag van 9 euro voor de administratiekosten blijft ook ongewijzigd. Dit is onderverdeeld in 5,52 euro voor personeelskosten, 2,53 euro voor apparaatskosten, 0,59 euro voor gerechtskosten en 0,36 euro voor rente en afschrijving.

Het is mogelijk om online beroep aan te tekenen tegen de verkeersboete, op de website van het OM (link). Ook is het voor financieel minder bedeelden mogelijk om de boetes middels een betalingsregeling te voldoen.

De meest voorkomende boetes in 2019, exclusief de administratiekosten

• Het vasthouden van een telefoon - 240 euro

• Geen autogordel dragen – 140 euro

• Door rood rijden – 240 euro

• Onnodig geluid veroorzaken – 380 euro

• Rechts inhalen – 240 euro

• Onnodig linksrijden – 140 euro

• Afslaan zonder richtingaanwijzer – 95 euro

• Dubbel parkeren – 95 euro

• Vluchtstrook gebruiken zonder noodzaak – 240 euro.

Zie ook de tabel voor een overzicht van de meest voorkomende boetes voor het overschrijden van de maximumsnelheid.

De effectiviteit van de verkeersboetes wordt echter nog wel betwist. Leiden deze boetes ook tot een vermindering in verkeersdoden en asociaal rijgedrag?

Cijfers van het CBS laten zien dat het aantal verkeersslachtoffers de afgelopen jaren licht daalt. In 2016 was er sprake van 629 slachtoffers en in 2017 waren het er 613. In het jaar 2010 zijn er 640 slachtoffers in het verkeer gevallen (2,3). Wel is het aantal oudere slachtoffers op de fiets toegenomen, wat mogelijk verband houdt met een toename in het aantal e-bikes (4). Het is echter nog de vraag of hoge verkeersboetes alleen voldoende zijn om risicovol rijgedrag te doen verminderen. Veel mensen zien de hoge boetes op dit moment echter als een melkkoe van de overheid en denken dat alleen hoge boetes slechts een beperkte invloed hebben op het rijgedrag en de verkeersveiligheid (5). Het openbaar ministerie is bijvoorbeeld van mening dat meer handhaving en zichtbaarheid van de politie, dus een hogere pakkans, effectiever zal zijn om gevaarlijk rijgedrag terug te dringen (6,7,8,9).

Verkeersovertredingen worden bestraft naar mate van de zwaarte van het vergrijp, ofwel het risico dat de overtreding geeft. Tegenover een zwaardere overtreding, zoals veel te hard rijden, of met veel alcohol op achter het stuur kruipen, staat dus ook een zwaardere straf. Vaker de fout ingaan door een bestuurder betekent ook dat het risico op ongelukken toeneemt. Op dit moment is het echter zo dat boetes in de meeste gevallen op het kenteken worden uitgedeeld en niet op de bestuurder. Dat betekent dat herhaaldelijk de fout ingaan niet steeds zwaarder wordt bestraft. De wet WAHV (Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften) staat dit ook niet toe.

Een progressief boetesysteem voor veelplegers...

De overheid onderzoekt op dit moment daarom mogelijkheden om herhaaldelijk de fout in gaan te lijf te gaan met een progressief boetesysteem. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) doet daarom in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie en Veiligheid onderzoek naar de haalbaarheid en de mogelijke effecten van zo’n progressief boetesysteem (10).

Bij dit onderzoek gaat het SWOV ervan uit dat er een verband is tussen snelheid en verkeersveiligheid, herhaling van verkeersovertredingen en verkeersveiligheid en de hoogte van een verkeersboete en verkeersveiligheid. Eerder onderzoek heeft namelijk al uitgewezen dat het risico op verkeersongelukken bij het herhaaldelijk de fout in gaan van een bestuurder toeneemt en dat hogere boetes op zichzelf een beperkt effect hebben op op het afnemen van het aantal verkeersovertredingen. Voor het slagen van een progressief boetestelsel zien zij twee factoren als cruciaal: maatschappelijk draagvlak en de objectieve en ervaren pakkans van de bestuurders. Hoge boetes hebben namelijk weinig effect als men denkt dat de kans om gepakt te worden klein is. Beide voorwaarden lijken op dit moment voldoende aanwezig, want er is ruime maatschappelijke steun voor een progressief boetesysteem vanuit de belangengroepen (60% is positief) en de pakkans wordt door veel weggebruikers als ‘hoog’ ingeschat. De hoofdconclusie van het onderzoek is dat een progressief boetesysteem tot een afname in het aantal verkeersslachtoffers kan leiden, wat met name het gevolg zal zijn van het feit dat het gedrag van een kleine groep veelplegers zal veranderen. Los van het effect van hoge boetes wil niemand het label ‘veelpleger’ krijgen. Wel wijst het SWOV erop dat een dergelijk boetesysteem onwenselijke maatschappelijke gevolgen kan hebben wanneer mensen door de hogere boetes in betalingsproblemen komen en daardoor ongevoelig raken voor meer hoge boetes. Verder onderzoek naar deze mogelijke neveneffecten is daarom nog nodig (11). Het volledige onderzoek vind je hier.

Een alternatief boetesysteem kan dus een goede aanvulling zijn op de bestaande verkeersboetes, maar de invoering ervan kent nog wat haken en ogen. Meer handhaving door politie brengt bijvoorbeeld maatschappelijke kosten met zich mee en is niet op stel en sprong geregeld en een oplossing voor mogelijke neveneffecten, zoals bijvoorbeeld een persoonlijke aanpak van veelplegers, moet nog worden onderzocht. De conclusie van het onderzoek is echter positief. De overheid is in ieder geval bezig om boetes meer te maken dan alleen een middel om de staatskas te spekken.

Tabel 1: boetebedragen bij snelheidsovertredingen 2019

Bronnen:

1: https://autorai.nl/verkeersboetes-2019-zo-hoog-zijn-ze/

2: https://www.cbs.nl/nl-nl/maatschappij/verkeer-en-vervoer/transport-en-mobiliteit/mobiliteit/verkeersongevallen/categorie-verkeersongevallen/verkeersdoden-naar-kenmerken

3: https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/71936ned/table?ts=1532682836756

4: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/17/in-2017-meer-verkeersdoden-op-de-fiets-dan-in-de-auto

5: https://www.telegraaf.nl/nieuws/801071/veelovertreders-moeten-hogere-boetes-krijgen?utm_source=google&utm_medium=organic

6: https://nos.nl/artikel/2139837-om-wil-meer-politie-op-weg-in-strijd-tegen-verkeershufters.html

7: https://www.nu.nl/binnenland/4394724/instituut-verkeersveiligheid-pleit-meer-verkeersboetes.html

8: https://www.swov.nl/feiten-cijfers/factsheet/politietoezicht-het-verkeer

9: https://nos.nl/artikel/2139873-asociaal-rijgedrag-meer-politie-helpt-hogere-boetes-niet.html

10: https://www.swov.nl/feiten-cijfers/factsheet/progressieve-sanctiesystemen-het-verkeer

11: https://www.wodc.nl/binaries/2724_Samenvatting_tcm28-267122.pdf

12: https://www.om.nl/onderwerpen/verkeer/beroep-boete-0/